Quân Sinh Ngã Vị Sinh, Ngã Sinh Quân Dĩ Lão

Tác giả: Đậu Đinh, Chuyển Ngữ: Thái Liên Nữ

Tôi là một đứa trẻ mồ côi, có lẽ là kết quả của việc trọng nam khinh nữ, cũng có thể là hậu quả ngoài ý muốn của tình yêu.

Là chú Triết Dã đem tôi về nhà.

Năm đó chú quán triệt chính sách từ nông thôn trở về thành phố, nhìn thấy tôi trong đống rác ở bến xe, một bé gái xinh xắn mà ngoan ngoãn, bao nhiêu người vây quanh, chú bước tới trước, đứa bé đó lại nhoẻn cười với chú.

Chú cho tôi một mái nhà, còn cho tôi một cái tên đẹp, Đào Yêu. Sau này chú nói rằng, nụ cười ban sơ của tôi đúng là đào chi yêu yêu, chước chước kỳ hoa (**).

Đời chú rất bi thảm, cha mẹ đều là học giả về nước, nhưng vướng phải cách mạng văn hóa, cả hai phẫn uất mà chết, đương nhiên Triết Dã cũng chẳng tránh khỏi, bị đẩy đi nông thôn, xa lìa người yêu. Từ đó chú chỉ có một thân một mình, mãi tới năm ba mươi lăm tuổi trở về thành phố mới nhặt được tôi.

Tôi gọi Triết Dã là chú.

Ký ức tuổi thơ của tôi cũng chẳng có mấy chuyện buồn. Chỉ trừ một lần.

Hồi đi học, trong lớp có mấy thằng bé nghịch phá chửi tôi là ‘đồ con hoang’ khiến tôi khóc lóc về nhà mách chú. Hôm sau chú Triết Dã đi đón tôi tan học, hỏi mấy đứa đó: “Đứa nào nói Đào Yêu là con hoang?” Mấy đứa bé vừa trông thấy chú Triết Dã cao lớn khôi vĩ liền im re, không dám lên tiếng. Chú cười nhạt: “Lần sau đứa nào còn nói vậy nữa, để tao nghe thấy sẽ đánh cho bẹp dí.” Có đứa lẩm bẩm: “Nó đâu phải con ông, đương nhiên là đồ con hoang.” Chú Triết Dã dắt tay tôi, ngoảnh lại cười: “Nhưng tao còn cưng Tiểu Yêu Yêu hơn cả con gái ruột nữa. Không tin cứ nhìn mà xem, ai có quần áo đẹp hơn Đào Yêu không? Ai có cặp sách đẹp hơn không? Mỗi sáng Đào Yêu ăn bánh uống sữa, chúng mày ăn cái gì hả?” Đám trẻ lập tức rụt lại.

Từ đó, chẳng ai chửi tôi là đồ con hoang nữa. Khi lớn lên, nhớ lại chuyện đó, tôi thường phì cười.

So với một đứa trẻ mồ côi, cuộc đời tôi may mắn hơn nhiều lắm.

Nơi tôi thích nhất là phòng đọc sách. Sách đầy chật trong phòng, ngay dưới cửa sổ là bàn làm việc của chú Triết Dã, mỗi lúc có ánh mặt trời, dáng hiên ngang của chú chuyên tâm bên bàn làm việc hệt như một bức họa ngược sáng. Bao giờ tôi cũng tự đi tìm sách rồi nằm trên sofa đọc. Chốc chốc chú lại ngoảnh sang nhìn tôi cười, nụ cười ấm áp hơn cả ánh nắng mùa đông. Đọc chán tôi lại tựa vào vai chú, lặng lẽ nhìn chú viết viết vẽ vẽ.

Chú cười hỏi: “Lớn lên cháu cũng theo nghề của chú đi?”

Tôi bĩu môi: “Còn lâu đi, nghề đó chuyên phơi nắng đến đen thui, bụi bẩn kinh người.”

Tôi quên chưa nói, chú Triết Dã là kiến trúc sư. Nhưng gió dãi mưa dầu chẳng hề ảnh hưởng tới vẻ bề ngoài, chú luôn luôn ôn nhã chỉnh tề, đầy phong độ.

Thỉnh thoảng cũng có những người con gái muốn bước vào đời chú.

Lúc tôi lên tám tuổi, có lần chú Triết Dã thiếu chút nữa đã tính chuyện hôn nhân với một người phụ nữ. Cô ấy là giáo viên, vừa sắc sảo vừa xinh đẹp. Chẳng hiểu vì sao tôi không ưa cô ấy, lúc nào cũng thấy nụ cười của cô ta thật giả tạo, khi có mặt chú Triết Dã, cô ấy cười với tôi vừa hiền vừa ngọt, nhưng khi vắng mặt chú, nụ cười đó liền tắt ngấm hệt như ảo thuật. Tôi sợ cô ấy. Có hôm tôi ngồi đọc sách ảnh ngoài ban công, cô ấy hỏi: “Cha mẹ ruột của cháu đâu? Họ chưa từng tới thăm cháu lần nào à?” Tôi ngẩn người ra nhìn cô, không biết phải nói sao. Cô ta cười khanh khách rồi nói: “Con bé ngốc này, hèn gì bọn họ không cần cháu.” Tôi lặng người đi, đột nhiên chú Triết Dã tái mặt bước tới, không nói không rằng dắt tôi về phòng.

Tối đó tôi buồn bã rúc trong chăn khóc lóc. Chú Triết Dã bước vào, ôm lấy tôi dỗ: “Đừng sợ, Yêu Yêu đừng khóc nữa.”

Sau đó không thấy cô gái đó tới nhà chúng tôi nữa.

Lại sau đó tôi nghe thấy chú Khâu Phi, bạn thân của chú thắc mắc: “Sao đang yên ổn lại chia tay?” Chú đáp, “Cô ấy không tốt, cưới về rồi sau này Yêu Yêu sẽ phải chịu khổ. Chú Khâu Phi lại nói: “Cậu vẫn chưa quên được Diệp Lan.” Tôi lên tám liền ghi nhớ thật kỹ cái tên này. Tới khi lớn lên mới biết, Diệp Lan chính là bạn gái năm xưa của chú.

Chúng tôi vẫn dựa vào nhau mà sống. Chú Triết Dã cũng an bài ổn thỏa mọi chuyện, luôn cả việc để tuổi xuân của tôi trôi qua suôn sẻ và khỏe mạnh.

Sau khi đỗ vào đại học, vì trường cách nhà rất xa nên tôi ở lại ký túc, cuối tuần mới về nhà.

Thỉnh thoảng chú Triết Dã lại hỏi tôi: “Cháu có bạn trai chưa?” Tôi luôn cười cười không đáp. Trong trường cũng có mấy nam sinh xuất sắc mến mộ nhưng tôi chẳng ưng ý ai cả: anh A cao to đẹp trai, tiếc rằng thành tích không cao, anh B học giỏi, ăn nói có duyên nhưng ngoại hình chỉ bình bình, anh C học giỏi đẹp trai nhưng khí chất lại thô lỗ…

Tôi rất ít khi trò chuyện với các bạn nam. Trong mắt tôi, bọn họ đều nông cạn hời hợt, hễ đứng trước mặt người khác là trưng ra bộ mặt hoàn hảo nhất, quá lộ liễu, thiếu chững chạc.

Sinh nhật hai mươi tuổi, chú Triết Dã tặng tôi một chiếc nhẫn nạm hồng ngọc. Những loại trang sức linh tinh này chú đã mua cho tôi từ lâu, chú nói: “Con gái lớn rồi, cần có mấy món trang sức cho đàng hoàng”. Ăn cơm xong chú còn đưa tôi đi shopping, tôi thích gì chú liền mua ngay.

Sau khi về trường, tôi rất nhạy cảm nhận ra đám bạn học hay xì xào sau lưng mình, nhưng cũng chẳng buồn để ý. Thân là một đứa trẻ mồ côi, tôi đã quen bị người khác bàn tán rồi. Mãi tới một hôm, một cô bạn thân kéo riêng tôi ra hỏi: “Bọn họ nói cậu có bạn trai lớn tuổi hơn rất nhiều đúng không?” Tôi kinh ngạc: “Ai nói vậy?” Cô ấy đáp: “Nghe nói có mấy người trông thấy cậu và ông ấy đi shopping rất thân mật, còn nói thảo nào cậu không ưng mấy anh chàng nghèo kiết đó, ra là đã có mỏ vàng rồi!” Tôi thoáng nghĩ ngợi, mặt ửng đỏ lên, lát sau mới cười nói: “Bọn họ hiểu lầm rồi.”

Tôi chẳng hề giải thích, chỉ lặng lẽ ngồi đọc sách, gương mặt nóng bừng hồi lâu mới hết.

Cuối tuần tôi về tổng vệ sinh nhà cửa như thường lệ. Phòng chú rất ngăn nắp, chiếc áo lông chú hay mặc vắt trên đầu giường. Chiếc áo đó màu cà phê, cổ tròn, ban đầu lúc mua chú vốn thích chiếc màu xám cổ trái tim, nhưng tôi đã chọn chiếc này. Lúc đó chú Triết Da cười nói: “Được, cứ theo cháu đi, xem ra Tiểu Yêu Yêu chê chú già nên muốn chú ăn mặc trẻ trung hơn đây mà.”

Tôi chậm rãi gấp chiếc áo đó lại, mỉm cười nhớ về vài chuyện vụn vặt.

Một thời gian sau, tôi nhận thấy chú Triết Dã có vẻ rất phấn khởi, đi lại thoăn thoắt, thỉnh thoảng còn nghe chú huýt sáo, có phần giống hồi xưa lúc tôi đỗ vào đại học. Tôi thấy buồn bã.

Thứ sáu hôm đó, chú Triết Dã gọi tới, dặn tôi về nhà sơm sớm, ra ngoài ăn tối cùng chú.

Chú cạo râu thay áo. Tôi nghi hoặc hỏi: “Có ai giới thiệu bạn gái cho chú à?” Chú cười: “Chú già rồi, còn nói chuyện bạn gái gì chứ, là chú Khâu và một người bạn cũ rất nhiều năm về trước rồi, lát nữa gặp cháu gọi bằng dì Diệp là được.”

Tôi hiểu rồi, đó nhất định là Diệp Lan.

Dọc đường chú Triết Dã kể với tôi, lúc trước, thông qua chú Khâu Phi, chú đã nối lại được liên lạc với Diệp Lan. Mấy năm trước chồng cô ấy mất, lần này gặp lại, tình cảm đôi bên vẫn còn, nếu không có gì thay đổi thì bọn họ chuẩn bị kết hôn.

Tôi lơ đãng đáp lời, dần dần cảm thấy chân lạnh ngắt, hơi lạnh từ từ lan lên người.

….

(Còn tiếp)

———————-

(*): Nhan đề “Quân sinh ngã vị sinh, ngã sinh quân dĩ lão” xuất phát từ một bài ngũ ngôn cổ thi vô danh, nghe đồn là của một kỹ nữ ở vùng Tần Hoài thời Đường làm ra. Nàng có một tri kỷ vong niên nhưng vì chênh lệch tuổi tác quá lớn mà không thể ở bên nhau, trước khi từ biệt, nàng viết bài thơ này lên giấy (có thuyết nói là viết lên khăn lụa) gửi tặng.

Ta còn được nghe bạn Bạch Nương bên Túy Nguyệt Lâu kể một chuyện có thực rằng có lần người ta khai quật một ngôi mộ cổ, xác ướp trong mộ hai tay bắt chéo trước ngực, ôm lấy một tấm bia đá, trên bia có chép bài thơ này. Quả là cảm động a ~

Nguyên văn bài thơ:

Quân sinh ngã vị sinh, ngã sinh quân dĩ lão.

Quân hận ngã sinh trì, ngã hận quân sinh tảo.

Quân sinh ngã vị sinh, ngã sinh quân dĩ lão.

Hận bất sinh đồng thì, nhật nhật dữ quân hảo.

Ngã sinh quân vị sinh, quân sinh ngã dĩ lão.

Ngã ly quân thiên nhai, quân cách ngã hải giác.

Ngã sinh quân vị sinh, quân sinh ngã dĩ lão.

Hóa điệp khứ tầm hoa, dạ dạ tê phương thảo.

Tạm dịch nghĩa:

Chàng sinh ta chưa sinh, ta sinh chàng đã lão

Chàng giận ta sinh muộn, ta oán chàng sinh sớm

Chàng sinh ta chưa sinh, ta sinh chàng đã lão

Hận chẳng sinh đồng thời, ngày ngày ở bên chàng

Ta sinh nàng chưa sinh, nàng sinh ta đã lão

Ta xa nàng chân trời, nàng cách ta góc bể

Ta sinh nàng chưa sinh, nàng sinh ta đã lão

Hóa bướm bay tìm hoa, đêm đậu trên nhành cỏ

(**): Đây là hai câu đầu bài Đào yêu trong Kinh Thi, Tạ Quang Phát dịch là “Đào tơ mơn mởn xinh tươi, hoa hồng đơm đặc dưới trời xuân trong”. Toàn bài thơ nói về một người con gái trẻ trung xinh đẹp, lấy chồng và sống cuộc sống yên ấm hạnh phúc. Đặt cho Đào Yêu cái tên này, Triết Dã hẳn cũng mong cô lớn lên xinh đẹp, lấy chồng và có một cuộc sống yên ả hạnh phúc.

Toàn văn bài thơ thỉnh xem ở đây a: Đào Yêu kỳ 1

Tới nhà hàng, tôi khách quan đánh giá Diệp Lan: đẫy đà hưng không phì nộn, gương mặt còn thấp thoáng phong vận thời trẻ, so với những phụ nữ đồng lứa, cô ấy còn đẹp hơn nhiều. Nhưng đứng bên chú Triết Dã nho nhã phong độ, trông cô ấy già hơn hẳn.

Cô ấy rất dịu dàng, rất thân thiết với tôi, quả là yêu ai yêu cả đường đi lối về.

Lúc về nhà chú Triết Dã hỏi: “cháu thấy dì Diệp thế nào?” Tôi đáp: “Hai người dự định kết hôn, cháu đương nhiên thấy vui rồi.”

Tôi thức chong chong đến sáng mới thiếp đi được.

Trở về trường, tôi ngã bệnh. Tôi sốt nhưng vẫn cố lên lớp, chỉ thấy đầu nặng trình trịch, cuối cùng ngất xỉu trong lớp.

Khi tỉnh lại tôi đang nằm trong bệnh viện truyền dịch, chú Triết Dã ngồi bên đọc sách.

Tôi cười mệt mỏi: “Cháu đang ở đâu đây?” Chú Triết Dã vội sờ trán tôi: “Cuối cùng cũng tỉnh rồi, cháu bị cảm mạo nặng chuyển thành viêm phổi, con bé này, lúc nào cũng chủ quan.” Tôi cười nói: “Mắc bệnh rồi thì cẩn thận cũng có được gì đâu?”

Trừ lúc đi làm, còn lại chú Triết Dã đều túc trực trong bệnh viện. Mỗi lần tỉnh lại sau giấc ngủ mệt nhoài, tôi lại lập tức tìm chú, phải trông thấy chú mới yên tâm. Tôi nghe thấy chú điện thoại cho cô Diệp Lan: “Yêu Yêu bị ốm, mấy ngày nay anh đều bận tối mắt, đợi Yêu Yêu khỏe rồi anh sẽ gọi lại cho em.” Tôi cười buồn, nếu như bệnh có thể khiến chú ngày ngày ở bên tôi thì ngại gì mà không bệnh kinh niên?

Tôi phải ở suốt một tuần mới được xuất viện. Chú Triết Dã đặt một chiếc sô pha ngoài cửa phòng tôi, tối đến ngủ luôn ở đó, hễ tôi có động tĩnh gì chú liền dậy xem ngay.

Tôi nhớ lại thuở nhỏ, giường tôi đặt trong phòng chú, nửa đêm muốn đi vệ sinh lại tự mình dò dẫm trở dậy, nhưng chú luôn thức giấc ngay, bật đèn giùm tôi, dặn: “Yêu Yêu cẩn thân nha.” Mãi tới khi tôi vào tiểu học mới ngủ một mình.

Cô Diệp Lan mang hoa quả tới thăm, tôi lễ phép cảm ơn. Món ăn cô ấy làm tuyệt ngon nhưng tôi nuốt không trôi, liền rút về phòng nghỉ sớm.

Tôi nằm mơ. Mơ thấy chú Triết Dã kết hôn cùng cô Diệp Lan, bọn họ đều còn rất trẻ, cô ấy mặc áo voan trắng muốt, vô cùng xinh đẹp, còn tôi lớn thế này lại đóng vai thiên thần rải hoa. Chú Triết Dã tươi cười nhưng không ngoảnh lại nhìn tôi, tôi ngửi thấy hương bách hợp ngào ngạt trên bó hoa của cô dâu… Tôi ngồi bật dậy, tỉnh giấc. Hồi lâu lại ngả mình nằm xuống, tuyệt vọng nhắm mắt lại.

Trong bóng tối, tôi nghe thấy chú Triết Dã bước lại, sau đó ngọn đèn ngủ sáng lên. Chú thở dài: “Cháu mơ thấy gì thế? Khóc đến nhường này rồi.” Tôi vờ ngủ nhưng nước mắt vẫn tuôn ra như suối, theo khóe mắt chảy xuống bên tai. Ngón tay ấm áp của chú lau đi hết giọt lệ này tới giọt lệ khác, nhưng tôi vẫn không ngừng rơi lệ.

Trận ốm này kéo dài suốt mười mấy ngày. Tới khi lành bệnh cả tôi và chú đều gầy rộc đi. Chú nói: “Cháu về nhà ở đi, cả trường bao nhiêu người chỉ có một ký túc xá, không khí không tốt đâu.”

Hàng ngày chú đều chạy xe máy đưa đón tôi.

Áp mặt vào lưng chú, trong lòng thoắt buồn thoắt vui.

Về sau cô Diệp Lan cũng chẳng tới nhà chúng tôi nữa. Rất lâu rất lâu sau, tôi mới tin chắc rằng cô Diệp Lan cũng giống cô giáo ngày xưa, đã trở thành quá khứ rồi.

Tôi tốt nghiệp suôn sẻ, rồi đi làm.

Tôi vui vẻ, an tường tận hưởng cuộc sống chỉ có tôi và chú Triết Dã. Tôi chẳng thể thổ lộ điều gì, nhưng cứ như thế này cũng tốt.

Có điều trời xanh lại chẳng chịu cho tôi được hạnh phúc dài lâu.

Chú Triết Dã bị ngất tại công trường. Bác sĩ chẩn đoán là ung thư gan giai đoạn cuối. Tôi chết cả cõi lòng nhưng vẫn rất bình tĩnh hỏi bác sĩ: “Chú còn được lâu không?” Bác sĩ đáp: “Một năm, hoặc lâu hơn một chút.”

Tôi đón chú về nhà. Chú không chịu nằm một chỗ, ban ngày tôi đi làm, thuê một y tá theo giờ, trưa và tối thì tôi tự chăm sóc chú.
Chú Triết Dã cười nói: “Xem kìa, làm phiền cháu rồi, đáng lẽ giờ cháu phải ra ngoài hẹn hò với bạn trai mới phải.”

Tôi cũng bật cười: “Bạn trai á? Còn không phải là gian khổ khó khăn cũng chẳng sợ sao?”

Hàng ngày, sau bữa tối tôi lại cùng chú ra ngoài đi dạo. Tôi khoác tay chú. Ngoại trừ hơi gầy đi, chú vẫn cao lớn phong độ, trong mắt kẻ khác đây đúng là một bức tranh phụ tử thâm tình, chỉ mình tôi nhìn thấu hiện thực tàn khốc ẩn sau hình tượng đẹp đẽ đó. Tôi tỉnh táo mà đau đớn, tỉnh táo mà trông thấy những ngày tháng cuối cùng của tôi và chú  mất dần mất dần đi.

Chú Triết Dã vẫn bình thản sinh hoạt như thường. Đọc sách, thiết kế đồ án. Cô y tá làm theo giờ kể, cả ngày hầu như chú vùi đầu trong thư phòng.

Tôi càng lúc càng thích thư phòng. Sau bữa cơm thường pha một chén trà, ngồi đối diện với chú, chơi cờ, đánh bài rồi giúp chú chỉnh lý lại tư liệu. Chú nói có một thứ không cho tôi đụng vào. Tôi tò mò, cuối cùng một hôm nhân lúc vắng mặt chú liền lén coi.

Đó chính là mấy cuốn nhật ký dày cộp khổ lớn.

“Yêu Yêu mọc hai chiếc răng rồi, sau giờ làm tới đón, cô bé chập chững nhao lại đòi mình bế.”

“Sinh nhật Yêu Yêu mười tuổi, cô bé cầu nguyện cho chú Triết Dã trẻ mãi không già. Mình rất vui, Tiểu Yêu Yêu, cô bé đúng là đóa hoa biết nói trong cuộc đời tịch mịch này của mình.”

“Hôm nay đưa Yêu Yêu đến đại học trình diện, môn nào cô bé cũng dẫn đầu, tôi mới chợt nhận ra cô bé đã trở thành một thiếu nữ xinh đẹp, còn tôi dần dà đã già rồi. Mong rằng cuộc đời cô bé không cô khổ như tôi.”

“Khâu Phi đã kể cho tôi nghe về cuộc sống gần đây của Diệp Lan, nhưng gặp nhau lại không như tưởng tượng, khiến tôi bần thần cả người. Cô ấy đã già đi nhiều, nhưng vẻ ưu nhã hồi trẻ vẫn không đổi. Cô chẳng hề che giấu mình vẫn còn tình cảm với tôi.”

“Yêu Yêu bị viêm phổi. Lúc hôn mê không ngừng gọi tên tôi, nhưng tỉnh lại chỉ nhìn tôi khóc. Tôi kinh ngạc. Chẳng ngờ việc tôi định kết hôn với Diệp Lan lại tác động đến cô bé nhiều đến thế.”

“Đưa Yêu Yêu đến trường rồi về nhà, tôi chợt thấy lưng lành lạnh vội cởi áo ra xem mới thấy ướt đẫm một mảng. Ôi, cô nhóc này.”

“Bác sĩ nói tôi chỉ còn sống được một năm nữa. Tôi không sợ, nhưng Yêu Yêu, cô bé là điều tôi lo lắng nhất. Sau khi tôi ra đi, làm sao để cô bé khỏe mạnh vui tươi mà sống tiếp mới là vấn đề hàng đầu mà tôi suy nghĩ.”

….

Tôi cầm cuốn nhật ký, nước mắt tuôn lã chã. Thì ra chú đã biết rồi, thì ra chú đã biết rồi.

Lại qua mấy ngày, chẳng thấy cuốn nhật ký đâu nữa. Tôi biết chú đã xử lý rồi. Chú không muốn tôi biết chú đã hiểu tâm tư của tôi, nhưng chú chẳng ngờ rằng tôi đã biết rồi.

Mùa xuân năm sau, chú ra đi. Lúc lâm chung chú nắm tay tôi nói: “Chú muốn tự mình giao cháu cho một chàng trai tốt, tận mắt thấy cậu ấy đeo nhẫn cho cháu mới chịu ra đi, nhưng không kịp nữa rồi.”

Tôi mỉm cười. Chú đã quên, chiếc nhẫn của tôi, năm hai mươi tuổi chú đã mua cho tôi rồi.

Trong ngăn kéo bàn có một phong thư của chú, chỉ vỏn vẹn mấy câu: “Yêu Yêu, chú đi rồi, có thể tưởng nhớ nhưng đừng ngày ngày đau đáu hình ảnh chú. Cháu có thể yên ổn thanh bình mà sống mới là niềm an ủy lớn nhất dành cho chú. Chú Dã.”

Tôi chẳng hề khóc lóc vật vã.

Nửa đêm tỉnh dậy, dường như tôi còn nghe thấy chú dặn: “Yêu Yêu cẩn thận nha.”

Khi dọn dẹp mấy món linh tinh trong thư phòng, tôi tìm thấy một chiếc lọ gốm rất cổ phác tinh tế đầy bụi bặm trong góc tủ, tôi lấy ra lau sạch rồi sững người. Trên mặt bình chẳng trang trí gì cả, chỉ có bốn câu theo thể chữ Nhan: “Quân sinh ngã vị sinh, ngã sinh quân dĩ lão. Hận bất sinh đồng thì, nhật nhật dữ quân hảo.”

Lúc ấy, nước mắt tôi mới lã chã trào tuôn.

© 2011 – 2014, nicky. All rights reserved.